“Lees maar, er staat niet wat er staat”, schreef de dichter Martinus Nijhof ooit, dat idee bekruipt me bij het lezen van het ‘hoofdlijnenbesluit sociale basis‘, met daarin de plannen voor herinrichting van de Sociale Basis. Er is verwarring, want: ‘lees ik het goed?’ en ‘hoezo is de hel nog niet uitgebroken?!’ Toevallig spreek ik een aantal mensen uit het veld en stel ze de vraag: “begrijp ik het goed?” Het simpele antwoord: “Ja”.
Wat ik probeer is iedereen wakkerschudden die denkt; ‘het zal wel weer meevallen’ of ‘ik zit veilig, aan mij komen ze niet’, laat tot je doordringen dat het dit keer niet meevalt, er gaat in Amsterdam stevig gehakt worden. Want al staat op pagina 8 van het hoofdlijnenbesluit te lezen dat het: ‘voor kleine initiatieven mogelijk blijft om subsidie aan te vragen” staat een pagina daarvoor dat: ‘dit kan betekenen dat sommige (gebiedsspecifieke) partners die nu subsidie ontvangen afvallen. Want we gaan niet uit van het in stand houden van organisaties‘. Het hoofddoel van de herinrichting is om te komen tot een overzichtelijk aantal allianties met een overzichtelijk aantal kernpartners op een overzichtelijk aantal kernfuncties!
Het hoofdlijnenbesluit Sociale Basis is het kader voor de herinrichting die op 1 januari 2025 ingaat. .
Aai poesje, Aai poesje, Rot kat!
Terwijl ik probeer te begrijpen wat deze plannen betekenen voor ‘buurtspecifieke partners’ die het sociaal weefsel vormen. Zijn er ook geruststellingen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen, toch stellen ze mij niet gerust. Het is als dat oude kinderspelletje; aai poesje, aai poesje, rot kat! Je sukkelt in slaap en wordt wakker gemept. Nu al wordt er voorgesorteerd en krijgen kleine (bewoners) initiatieven te horen dat ze geen subsidie meer zullen ontvangen, zonder dat duidelijk is waarom en het rommelt op plekken in zelfbeheer. Laat het je dus niet overkomen dat jij straks ook het nakijken hebt!
En dit allemaal omdat:
De gemeente meer sturing (opgave, opdracht) en zicht (monitoring) wil, met veel minder gedoe en dat is gemakkelijker en goedkoper met een beperkt aantal partners. Hartstikke logisch, toch? Want al is in het hoofdlijnenbesluit én tijdens een meespraakbijeenkomst op 6 juni gesteld dat deze hele herinrichting geen bezuinigingsoperatie is. Blijft de vraag: wat is het dan wel?
Het eerlijke antwoord hierop zou zijn: de herverdeling van middelen (geld), beheer van locaties en sturing op kerntaken met een beperkt aantal kernpartners en raad eens. Jij bent dat niet met je vrijwilligers-, bewoners- of buurtspecifieke initiatief! Want al heeft jou activiteit ‘karakter’ en een ‘functie’ dat is toch echt wat ‘anders’ dan de kernfuncties die door meer professionele organisaties worden uitgevoerd.
Hoofdlijnenbesluit pagina 5, bullet 2. “Verder differentiëren in opdrachtgeverschap: de sociale basis is heel breed; van kernfuncties in de infrastructuur zoals buurtwerk en jongerenwerk, die worden uitgevoerd door grote professionele instellingen, tot activiteiten door vrijwilligersorganisaties en kleine initiatieven van bewoners. Juist deze combinatie maakt dat de sociale basis laagdrempelige mogelijkheden biedt voor ondersteuning en meedoen. Tegelijkertijd zien we dat het karakter en de functie van de activiteiten die door vrijwilligersorganisaties en buurtinitiatieven worden uitgevoerd anders zijn dan de kernfuncties die door de meer professionele organisaties worden uitgevoerd.”
Dus nee, niemand zal en kan ontkennen dat vrijwilligers- en buurtinitiatieven hun waarde hebben, maar ach, ook aanbieders van kerntaken werken veel met vrijwilligers en buurtbewoners. Dus hoezo kan dat dan niet met minder gedoe beter worden georganiseerd? Daarom gaan we alleen nog vrijwilligersinitiatieven belonen of faciliteren als ze bijdragen aan de doelen van de gemeente. Natuurlijk mag je blijven meedoen, tenminste als je begrijpt dat samenwerking aan de gemeentelijke doelen en opgave een voorwaarde is.
Dus nee joh, dit is géén bezuiniging, alleen maar een herverdeling!
Het lijkt erop dat met dit een langgekoesterde wensdroom van de gemeente Amsterdam eindelijk in vervulling gaat, maar niet heus! Dát Amsterdam zoveel kleine vrijwilligers-, bewoners-, en buurtspecifieke initiatieven kent is niet omdat al die mensen niks anders te doen hebben. Die initiatieven zijn er omdat zowel de gemeente als grote welzijnsorganisaties nooit verder hebben kunnen en mogen kijken dan hun (gebiedsspecifieke) opgave lang is! Terwijl er ver voorbij ‘die opgave’ een parallelle wereld bestaat met vragen, behoeftes en uitdagingen waar de gemeente Amsterdam en welzijnsorganisaties geen antwoord op kunnen geven. Alleen is het wel vette pech dat jij die wensdroom verstoort en straks – of nu al – voor de dichte deur van de sociale basis staat!
Subsidieaanvragen en partners
Als eerste richt de herinrichting van de Sociale Basis zich op de infrastructuur van de fysieke ruimtes zoals de; Huizen van de Wijk, Buurthuizen e.d. (p.6). Om deze onder beheer te brengen van een overzichtelijk aantal kernpartners. Ten tweede richt het zich op partijen (…) vaak diep geworteld in de haarvaten van een buurt (…). Voor deze partners geldt dat samenwerking op de opgave een belangrijke voorwaarde is (p.7) met als gewenste effect, minder aanvragen en partners. Dat de gemeente: een versteviging van de sociale basis; met minder subsidieaanvragen van partijen en meer zicht op de effecten en de resultaten die worden bereikt in de sociale basis wil is vooral ook omdat:
Citaat: “de huidige inrichting met meer dan 1.000 subsidies per kalenderjaar aan ruim 570 partners ervoor zorgt dat dit zicht moeilijk te genereren is. Het is daarom wenselijk om niet alleen het veld overzichtelijker te organiseren, maar ook passende afspraken te maken over hoe we willen sturen en monitoren” (p.4). (Dit aantal aanvragen en partijen klopt niet)
Deze zin uit het hoofdlijnenbesluit blijft puzzelen, want voorbij al het andere lijkt het alsof dit de kwestie is! Blijkbaar zijn er gewoon teveel aanvragen van teveel verschillende partners, die stuk voor stuk verwerkt moeten worden door een ambtenaar. Als dit vermoeden klopt, dan is de herinrichting simpelweg een poging om de werklast op de afdeling subsidies ‘sociale basis’ te verlichten.
Voorbeeld: stel er is op jaarbasis € 1.000.000,00 euro te verdelen. In de huidige situatie zijn er 10 grote partijen en 90 kleintjes die allemaal een subsidieaanvraag doen, die allemaal beoordeeld en toegekend moeten worden door allemaal verschillende ambtenaren. Dat is veel teveel gedoe! Oplossing; we gaan herinrichten! Al die verschillende partijen stimuleren we om allianties te vormen én samen te werken met elkaar én de grote partijen. Er blijft € 1.000.000,00 beschikbaar (er wordt niet bezuinigd), wel verdelen we het gewoon anders.
De kleinere buurtinitiatieven; A, B, C 3x Kookclub; D, E, F 3x Armoede; G, H, I 3x Computerondersteuning. Dat zijn 9 verschillende partijen met 3 overlappende activiteiten. Als al die verschillende kookclubjes, armoede en computerondersteuners worden ‘gestimuleerd’ tot samenwerking dan hou je er 3 over, een win-win!
Maar al is die zicht wens er, verbanden binnen de sociale basis zijn moeilijk te leggen, zie ook de disclaimer op pagina 4 van het hoofdlijnenbesluit. Toch moet er iets gebeuren om het veld overzichtelijker te organiseren; met minder aanvragen van al die verschillende partijen, allemaal verwerkt door ambtenaren die alles moeten beoordelen, toekennen én controleren. Dat is veel te veel gedoe! Dus gemeente, hoe gaan jullie dat oplossen? Wel, heel simpel. Alliantievorming en samenwerking! Ten eerste gaan we die hele infrastructuur in handen geven van dat beperkte aantal (kern) partners én tegelijkertijd gaan we de (buurspecifieke) partners stimuleren tot samenwerking. Zonder al die overlap, zonder al die aanvragen en zonder al die partijen (p.7). Het dode hout sneuvelt.
Beleidskader subsidies pagina 1: ‘Dit beleidskader subsidies vormt de bestuurlijke basis voor de wijzigingen die wij voor ogen hebben om het subsidiestelsel werkbaar en betaalbaar te houden in de komende jaren.’
Tot slot
De herinrichting van de sociale basis die nu bezig is, richt zich als eerste op de infrastructuur, dat is het beheer van de fysieke ruimtes, gerund door kernpartners en in tweede instantie op een beperking van het aantal gebiedsspecifieke partners. Want zoals het hoofdlijnenbesluit stelt zijn dat er meer dan 570 (p.4) EN DAAR WILLEN ZE VANAF.
Die beoogde kernpartners zijn hoogstwaarschijnlijk de grotere welzijnsorganisaties zoals; Civic, Combiwel, Dock, Dynamo, Swazoom, Venzo, Eigenwijks en de sociale maatschap waaronder Buurtteam Amsterdam Noord en Zuid, Doras en PuurZuid. Zij hebben op 30 maart 2022 een appèl aan de gemeenteraadsfracties gestuurd. Waarin ze o.a. oproepen tot het terugdringen van het aantal subsidieregelingen en een steviger ondersteuning van bewonersinitiatieven om hen te ontlasten van hun enorme verantwoordingseisen en raad eens; ze krijgen hun zin! Maar of ze daar werkelijk blij mee zijn is de vraag, want ook zij moeten allianties gaan vormen en gezien de onderlinge verschillen zal ook dat niet vanzelf gaan.
Dus nu de middelen onder druk staan, er behoefte is aan vermindering van ‘teveel verschillende noemers voor dezelfde activiteit’ (p.4, bullet 2), gaat het mes erin. De gebiedsspecifieke organisaties; bewonersinitiatieven, organisaties, verenigingen en stichtingen ‘in de haarvaten van de buurt’ zullen zich moeten realiseren dat voor hen samenwerking (…) een belangrijke voorwaarde is‘ om te kunnen blijven bestaan. Wil of kun je dat niet, omdat wat jij doet misschien wel lijkt op wat een ander doet, maar dat niet is. Dan heb je straks echt vette pech! Gebiedsspecifieke organisaties die niet willen of kunnen samenwerken aan de door de gemeente geformuleerde opgave zullen niet langer worden gesubsidieerd.
“Alliantievorming met een overzichtelijk aantal partners op in ieder geval de infrastructuur“. “Dit kan betekenen dat sommige partners die nu subsidie ontvangen afvallen. We gaan niet uit van het in stand houden van organisaties, maar van continuïteit in functies en ondersteuning aan de Amsterdammer.” Hoofdlijnenbesluit pagina 7
MAAK MASSA, MAAK MASSA, MAAK MASSA
Dit plan moet anders! Om de doodsimpele reden dat dit een enorme verschraling betekent van de sociale basis. Degenen die straks aan het kortste eind trekken zijn jij en de Amsterdammers met wie jullie werken. Als de gemeente Amsterdam dit plan doorzet snijden ze zich zwaar in de vingers, zoals ook het onderzoek: ‘Versterken van de sociale basis’ van Platform31 betoogt: “Allereerst is het belangrijk dat een gemeente een initiatief ademruimte geeft. Daarvoor moet een ambtenaar de neiging onderdrukken om eigen doelstellingen, regels en handelingswijzen aan een initiatief op te leggen. Inhoudelijk en procesmatig blijken sociale-basisinitiatieven geholpen met minimale inmenging. Vertrouw erop dat het initiatief de doelgroep het beste kent en de interventie het beste beheerst.” En laat dit nu net zijn wat Amsterdam niet doet!
Lees de hier verzamelde informatie en lees het daarna nog een keer! Bespreek de plannen over de herinrichting met elkaar over wat dit voor jou gaat betekenen en of je dit wilt. Zoek elkaar op binnen buurten, wijken en stadsbreed en maak massa met elkaar!
Call to Action! NU
Gemeente Amsterdam ‘beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald!
13 juli 2023
Call to Action 